Młodzieżowy Dom Kultury nr 2 w Bytomiu

Dziś w Młodzieżowym Domu Kultury nr 2 w Bytomiu przeprowadziliśmy zajęcia wpisujące się w akcję Ministerstwa Edukacji i Nauki „Szkoła pamięta”. Przypomnieliśmy postać śląskiej bohaterki, "senatorki w rozbarskim stroju" - Józefy Bramowskiej.

 

Józefa Bramowska, z domu Batsch, urodziła się 10 marca 1860 roku w Żyglinie na Górnym Śląsku. W 1878 roku podjęła pracę w kopalni rudy i kruszcu w Pasiekach, gdzie poznała swojego przyszłego męża, Piotra Bramowskiego. Pobrali się w 1890 roku i mieli razem pięciu synów: Stanisława, Karola, Józefa, Tomasza i Pawła.

 

Józefa była „społecznicą”. Swoją działalność rozpoczęła od prac na rzecz polskiego języka i czytelnictwa. Była jedną z założycielek utworzonego w 1909 roku Towarzystwa Kobiet w Żyglinie, gdzie pod pozorem realizacji celów statutowych zajmowano się polską kulturą, literaturą i poznawano pieśni patriotyczne. Sama Bramowska nie posiadała wykształcenia – ukończyła tylko 4 klasy pruskiej szkoły powszechnej – lecz mimo to bardzo dużo czytała i potrafiła pięknie przemawiać. W 1914 roku po raz pierwszy władze niemieckie nałożyły na nią konsekwencje za wygłoszenie patriotycznej mowy podczas wiecu kobiet polskich w Bytomiu. W 1919 roku trafiła do więzienia, a zarzuty jej postawione dotyczyły działalności na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski.

 

Po zakończeniu I wojny światowej Józefa Bramowska przystąpiła do reaktywacji Towarzystwa Polek. Należała do grona najaktywniejszych działaczy polskiej akcji plebiscytowej. Posiadała niezwykły talent oratorski i wykorzystywała go na wiecach i zebraniach wzywając obywateli do oddania głosu na Polskę. Cieszyła się szacunkiem także przeciwników swoich poglądów. Była kobietą odważną i niejednokrotnie ryzykowała życiem i bezpieczeństwem swojej rodziny np. oferując schronienie powstańcom i działaczom politycznym ściganym przez bojówki niemieckie. W czasie III powstania śląskiego w domu Bramowskich mieścił się punkt konspiracyjny i magazyn broni (synowie Bramowskiej byli także zaangażowani w powstania).

W okresie międzywojennym Józefa Bramowska aktywnie uczestniczyła w ruchu kobiecym. Działała także lokalnie, starając się o elektryfikację Żyglina czy budowę drogi do miasteczka. Dużo podróżowała po Polsce. Była członkinią Zarządu Głównego Towarzystwa Polek, a od 1928 roku pełniła funkcję przewodniczącej. Dwukrotnie weszła w skład Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwszy raz została wybrana do Izby Wyższej w 1928 roku (zasiadała 1929-1930), a kolejny mandat uzyskała w 1935 roku. W Senacie była postrzegana jako jedna z najbardziej charakterystycznych postaci – zawsze nosiła regionalny strój, w jej mowie było słychać śląską nutę. W 1935 roku członkinie Towarzystwa w Teatrze im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach zorganizowały uroczyste obchody 75. urodzin Józefy. Za swoje zasługi została uhonorowana, m.in: Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restitutia oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi.

 

Po zajęciu Śląska we wrześniu 1939 roku Józefa Bramowska znalazła się na liście proskrypcyjnej działaczy polskich. Udało jej się wyjechać i ukryć we Lwowie prywatne archiwum pełne nazwisk polskich działaczy na Śląsku – dotąd nie zostało ono odnalezione. Po powrocie do Żyglina, od aresztowania i osadzenia w obozie koncentracyjnym uratował ją zły stan zdrowia i podeszły wiek. Zmarła 24 października 1942 roku w areszcie domowym w i została pochowana na tamtejszym cmentarzu.*

 

Rozmawialiśmy o życiu i świadectwie Józefy Bramowskiej oraz wykonaliśmy portrety, zapoznając się zupełnie od podstaw z artystyczną techniką monotypii.

 

Zachęcamy także do obejrzenia filmu poświęconego życiu i działalności tej zwykłej-niezwykłej Ślązaczce:

 

 

 

Działania przeprowadziła w MDK2 p. Ewa Szafraniec wraz z wychowankami Klubu z wyobraźnią.